Nghệ thuật Ướp hương trà Việt: Tinh hoa Trà Sen và các loại Trà hoa khác
Một trong những đỉnh cao của nghệ thuật chế biến trà Việt Nam chính là kỹ thuật ướp hương hoa tự nhiên vào trà, tạo ra những sản phẩm mang hương thơm tinh tế, thanh tao. Trong đó, Trà Sen được coi là quốc túy, là “thiên cổ đệ nhất trà”.
Lịch sử của trà ướp hương ở Việt Nam dường như đã có từ rất lâu đời. Việc Đinh Liễn dâng “trà thơm” cho nhà Tống vào thế kỷ X hay ghi chép của Trần Nguyên Đán về trà ướp hoa lan vào thế kỷ XIV là những chỉ dấu sớm cho thấy người Việt đã biết cách kết hợp hương hoa vào trà từ hàng thế kỷ trước.
1. Nghệ thuật ướp Trà Sen: Biểu tượng của sự tinh tế
Nghệ thuật ướp Trà Sen, đặc biệt là Trà Sen Tây Hồ (Hà Nội), được xem là phức tạp và tinh túy nhất. Sự đặc biệt này đến từ cả nguyên liệu và quy trình chế biến công phu.
- Nguyên liệu: Phải là loại sen Bách Diệp (trăm cánh) trồng ở Hồ Tây, nổi tiếng với hương thơm đậm đà, quyến rũ. Trà dùng để ướp thường là trà xanh cao cấp, như trà Tân Cương Thái Nguyên hoặc trà Shan Tuyết cổ thụ, có khả năng hút hương tốt.
- Quy trình ướp truyền thống: Có hai phương pháp chính:
- Ướp trà trực tiếp vào bông sen (Trà sen ướp xổi): Người làm trà chọn những bông sen hàm tiếu (chớm nở) vào sáng sớm tinh mơ, nhẹ nhàng tách cánh hoa, cho một lượng trà nhỏ vào trong rồi xếp lại cánh hoa như cũ, dùng lá sen buộc lại. Bông trà được cắm vào nước hoặc để qua đêm cho trà ngấm đượm hương sen. Sáng hôm sau, trà được lấy ra và sấy khô. Cách này đơn giản hơn nhưng hương sen không bền bằng phương pháp cầu kỳ hơn.
- Ướp trà bằng gạo sen (nhị hoa): Đây là phương pháp cầu kỳ và tạo ra loại trà sen thượng hạng. Người làm trà phải dậy từ rất sớm để thu hoạch hoa sen đúng thời điểm hương thơm nhất. Sau đó, họ tỉ mỉ tách lấy phần hạt nhỏ li ti trên đầu nhị hoa sen, gọi là “gạo sen” – nơi chứa đựng tinh túy hương thơm của bông sen. Gạo sen được sàng lọc sạch sẽ rồi đem trộn với trà theo một tỷ lệ nhất định. Cứ một lớp trà lại một lớp gạo sen, ủ trong vài ngày cho trà hút hết hương thơm. Sau đó, trà được đem đi sấy khô rồi lại tiếp tục ướp với lượt gạo sen mới. Quá trình ướp và sấy này được lặp đi lặp lại nhiều lần (thường là 5-7 lần), có thể kéo dài cả tháng trời. Để làm được 1kg trà sen theo cách này, cần tới 1.000-1.500 bông sen. Chính sự công phu, tỉ mỉ này đã tạo nên hương vị trà sen độc đáo, thơm ngát mà sâu lắng, bền lâu.
Nhiều nhà nghiên cứu và nghệ nhân cho rằng kỹ thuật ướp trà bằng gạo sen là một sáng tạo độc đáo và đặc trưng của riêng người Việt Nam, không thấy có ở Trung Quốc, Triều Tiên hay Nhật Bản – những quốc gia cũng có văn hóa trà và hoa sen phát triển.
2. Các loại Trà hoa khác: Đa dạng hương sắc
Ngoài Trà Sen, người Việt còn ướp trà với nhiều loại hoa khác, tạo nên sự đa dạng trong thế giới trà ướp hương:
- Trà Lài (Trà Nhài): Rất phổ biến, đặc biệt ở miền Nam, dùng hoa nhài tươi ướp với trà xanh.
- Trà Sói: Dùng hoa sói (Chloranthus spicatus) để tạo hương thơm đặc trưng.
- Trà Ngâu: Sử dụng hoa ngâu (Aglaia duperreana) mang đến hương vị dịu nhẹ.
- Trà Cúc: Dùng hoa cúc chi, nổi tiếng với hương thơm thanh mát và các lợi ích sức khỏe.
- Trà Bưởi: Dùng hoa bưởi, tạo nên hương thơm ngọt ngào, thư thái.
Nghệ thuật ướp hương trà thể hiện sự tinh tế trong cảm nhận hương vị, sự khéo léo trong kỹ thuật và sự trân trọng đối với thiên nhiên của người Việt. Nó tạo ra một dòng sản phẩm độc đáo, làm phong phú thêm thế giới Trà Việt và là niềm tự hào của văn hóa ẩm thực Việt Nam.
Bạn có muốn tìm hiểu chi tiết hơn về cách phân biệt các loại trà ướp hương hay địa điểm mua trà sen Tây Hồ chuẩn vị không?
